ALEVİLİKTE HAK-MUHAMMED-ALİ ÜÇLEMESİ

  Ezoterik öğretilerde 3 çok önemli bir kodlamadır. Üç, yenilenmenin, doğuşun, varlaşmanın, oluşun vs. simgesidir. Hemen hemen tüm inançlarda üçleme (teslis) bulunmaktadır. Bu bağlamda üçleme Alevi-Bektaşi inancında ve öğretisinde de bulunmaktadır

Aleviler de iki tür üçleme vardır.

Birincisi doğasal diyalektiği belirten Tanrı- Doğa- İnsan;

İkincisiyse toplumsal diyalektiği yansıtan, Hak- Muhammed- Ali, 3’lemesidir.

Burada;

            -Tanrı, gizil konumda bulunan, eylemsiz hazinedir.  Var olanların varlığa gelme nedenidir. Tüm varlığın (pozitif- Negatif) bütünsel enerjisidir.  Tanrı Hiçlik, Hakk heplik durumudur.   

            Alevi-Bektaşi inancı ve öğretisinde Tanrı, her olayın, her olgunun, kısacası her şeyin nedeni olarak görülür.

-Doğa, tüm gerçekliktir, (makro- mikro) var bulunanların toplamıdır…

-İnsan, doğanın aklını yansıtan en üstün varlık.

Tanrı- Doğa- İnsan, Bir’dir. Birini diğerinden ayıramayız.  

Bunların hepsi bir bütün, bir birliktelik, bir bedendir.  Varlığın Birliği… Her şey her şeye bağlı… Yalnızca değişim ve dönüşüm var…

              İnsan, toplumsal bir varlıktır, tek tek bireyler bir bütünlük oluşturur. Buna

toplum diyoruz. İnsan, Hakk’ın içinde, Hakk’tan ayrı değil. Toplum, insanın insanlaşmasını sağlayan kültürel bir oluşumdur. İnsan bir bilgi varlığıdır. Bilgi de toplumsaldır. Toplumsal bilgi aktarılır. Aktaran kişi bilgedir, eğiticidir. İnsanın bilme boyutu sınırlıdır ve bilgi de görecelidir. Bir insan başka insanların sahip olduğu bilgilere sahip olmayabilir. Bilginin de aşamaları vardır. Dolayısıyla açıklanmış bilgiler olduğu gibi, sırlanmış, kodlanmış bilgiler de vardır. Zamanın ruhuna uygun, toplumu ilgilendiren ve toplum yararına uygun düşecek olan bilgilerin topluma verilmesi gerekebilir. İşte bu bilgileri açığa çıkaran ve açıklanması gereken bilgileri topluma veren insanlar bilgeler, mürşitler ve nebilerdir.   

            Bu bağlamda;  

         -Hak, açığa çıkmış ve her şeyin içinde bulunan devindirici ve var edici güç, değişmeyen öz, var bulunan gerçekliktir.

            -Muhammed, bilgiyi sunan, uyarıcı ve haberci, verilmesi gereken bilgileri iletendir. Bu düşünce, bir yanıyla kutsal kimlik üzerinden örtülü bir konumda savunduğu görüş ve düşünceyi geleceğe aktarma yöntemiyken, diğer bir yandan egemen Ortodoks inanca sahip topluluğun baskılarından kurtulmak için o inancın dayattığı değerlere, kendi inancı ve öğretisine göre bir anlam yüklemektir. Bu anlamda Muhammed, zahiri bilgiyi yansıtan bir sıfat konumuna getirilmiş olmaktadır.

            İnsan, sonsuzca bilgiler içinde, sonlu bilgilere sahiptir. Ayrıca, her insan her bilgiyi taşıyamaz. O halde bilginin de kodlanması, gizlenmesi ve üstünün örtünmesi gereklidir. Böyle olunca bu bilgileri yaşayan kutsal kimlik gereklidir. İşte Alevilerde bu kutsal kimlik Ali’dir. 

-Ali, sırlı, örtülü bilgileri taşıyan, gizli güç olarak görülmüştür. Bu anlamda Ali, ezoterik değerleri taşıyan bilgileri taşıyan bir kutsal kimlik olmuştur.